O primate que fala

Definitio fit per genus proximum et differentiam specificam

horismós ek génous kaì diaforôn ésti

ὁρισμός ἐκ γένους καὶ διαφορῶν ἔστι 

O animal racional,

o animal social, o animal político (segundo outra tradución),

o mono núo, o mono en coiro, o mono espido (tres traducións),

o primate que fala,

o primate que fala galego,

o primate que fala español,

o primate que fala inglés,

o primate que fala inglés variedade iankee.

Ben se ve que non sempre o home

-e a muller-, a persoa humana,

ten a mesma esencia.

Para uns o xénero próximo é algo tan xeral

-o xénero sempre é xeral, xa a palabra o di:

xeral, adx., 'referente ao xénero'-, digo que

para eses o xénero é unha nota moi xeral

como a animalidade, un supoñer, isto é,

a condición de pertencente

ao reino dos animais, distinto do das plantas,

dos seres micolóxicos e dos minerais.

Para outros o xénero próximo é próximo de verdade:

a condición de mono ou condición piteca,

a condición de primate, cumio da piteca,

por que non a condición pitecantrópica?

O "home simplemente" é o xénero para a bioloxía divorciada da filosofía;

a persoa humana, esta da que coetaneamente temos experiencia,

é un homo sapiens malia a experiencia nos estar a dicir adoito e continuo

que a sabencia non se lle ve á maior parte dos seus individuos

senón por azar ou por milagre algunha vez.

Mais isto da sabencia xa se refire á diferenza específica,

isto é, a aquela nota pola que a persoa humana se diferenciaría

dos demais seres que comparten con ela o xénero considerado,

supoñamos, a animalidade, a condición piteca,

a de primate, a pitecantrópica ou de homínido.

A definición "primate que fala" vén sendo empregada

pola filosofía próxima á sociobioloxía.

Agora ben, a de "falante" é unha diferenza específica auténtica,

verdadeiramente importante e pertinente,

razón de autenticidade, nobreza e plena humanidade?

Os nacionalsocialistas coidaban que o importante non é

a condición de falante, senón máis ben a da lingua que se fala.

Os "gallegos" de hoxe, fieis ás ensinanzas dos seus formadores e políticos,

pensan que non é persoa humana auténtica

-polo que apenas se diferencia doutros primates ou homínidos-

aquel home ou muller que non fale ben o español e medio fale o inglés americano;

o de tamén falar galego é o de menos,

algo absolutamente prescindíbel.