O galego é insignificante

Cadroume hoxe mesmo a sorte de asistir a un solemne acto académico na Universidade de Santiago. Houbo discursos de dous profesores, galegos ambos, e expresáronse unicamente en lingua castelá. Houbo intervencións de alumnos e só utilizaron a lingua castelá. Ao final dixo unhas palabras o rector magnífico e fíxoo brevemente nun galego ben mal falado por certo. Unha voz foi, nunha parte do acto, pronunciando o nome dos alumnos homenaxeados. Os apelidos galegos pronunciounos á moda, a la mode, de Madrid (Tojeiro con /x/, por exemplo), e os portugueses igualmente (da Cunha como /dakúna/, Coelho como /koélo/, etc.), e tamén lle oímos pronunciar Lourdes como /loúrdes/e así outras paveradas que me fixeron pensar "E isto acontece na casa da ciencia, esta é a universidade de Santiago inserta no espazo educativo europeo!" Ignorancia monolingúe en castelán, única lingua do mundo! O galego pertence á orde das cousas insignificantes. Chego á casa e leo isto do amigo Xaquín Campo, que copio e encolo:

UNHA GARZA REAL SOBREVOOU O PENAL DE TEIXEIRO

XAQUÍN CAMPO FREIRE, MANDIÁ, 13-04-2011.

Benquerido amigo/a: Se buscas un notición, non sigas. Estoume a mover no terreo do “insignificante” para a ciencia. Lembras a “Milana bonita” de Delibes, o “Adiós, Cordera” de Clarín ou “O Pachín de Balbino”, de Neira Vilas? Vou máis por aí.

Martes, 12 de abril de 2011, ás 11,15, estabamos no patio do Módulo 7 uns vinte homes. Baixaran dos talleres para descansar un pouco. Comigo estaba un rapaz. Foi o primeiro que a viu: “Ollade! Unha garza real. Está desorientada. Perdeu o río. Despistouna esta mole de cemento”. Gravei as verbas na miña memoria emocional. Todos os ollos fitamos cara a ela. Durante uns minutos deu voltas e reviravoltas, moi amodiño. Incluso empezou a baixar. Certamente estaba desorientada. Deixamos as conversas para atender. E foise. Como ves, “todo insignificante”. Pero eu vin bágoas en máis dunha cara. A outro entendinlle entre dentes: “Eu non quero seguir. Estou cansado”. Aínda non tivemos tempo de falar do asunto. Tratarémolo no taller de terapia do próximo martes. “Ti non entendes o que significa isto para min!”, dicimos tantas veces. O valor dos significantes e dos significados. Eu nunca me unirei aos que se lles enche a boca dicindo: “Ata que podrezan no cárcere!” Entendo a rabia das vítimas. Solidarízome con elas. Mais non entendo a demagoxia de quen rabuña aínda máis nas feridas para que sigan sangrando. Iso non cura a ninguén. Dará a sensación de que imos de redentores. Así nos vai nunha sociedade enferma. Iso disque non é violencia.

No meu internado, anos cincuenta, un colega, noviño e criado sempre en Ferrol contábanos a gargalladas como, cando foi á casa dos avós, na do lado morréralles un pucho, un becerriño. E aqueles ‘pailáns’ choraban “coma se” fose por unha persoa. Seu pai traballaba na Bazán e cobraba ben a final de mes. Este meu amigo, excelente compañeiro, estaba incapacitado para entender os significados. Non alcanzaba a ver o que supuña naquela casa aquel puchiño que morrera. El só sabía do que era morrer as persoas. Trabucábase cando facía a comparación: “coma se”. Non era rural.

Nesta sociedade que vivimos temos atrofia de sensibilidades. Escoiteille un día a un eclesiástico de alto rango dicirlle aos sacerdotes: “Eso del gallego es cosa de políticos. Lo nuestro es anunciar el Evangelio”. Xesús de Nazaré nunca diría tal. Este tampouco entende nada, dixen para min. E lembreime daquel compañeiro meu. Confúndeo todo. A referencia á política non sei se o dixo pola cantidade de actos que copreside, onde a eucaristía pasa a ser un número máis da efeméride, veña a conto ou non. Como se pode así entender vitalmente a linguaxe sacramental? Estes son dos que berran se se lle dá a paz á familia do finado. Pero logo nos actos de pro van facer o “rendez-vous” ou prohíben aplaudirlles a uns noivos, pero eles comezan a facelo cando vén o Papa. Vemos o problema dos significantes e dos significados na vida e tamén na linguaxe sacramental? Que ben nos viría unha pequena dose de educación na intelixencia emocional, da que nos falou D. Goleman, e un chisquiño da autenticidade de C.Rogers.

Que poden significar os complexos dun homiño, nacido e criado en Os Peares, cando ataca con tal saña a lingua do pobo que o criou, na que falaron todos os seus devanceiros, e arrodeado dos adláteres, mirándose nel, entran coma xabarís nun maizal?

“Ollade! Unha garza real. Está desorientada. Perdeu o río. Despistouna esta mole de cemento”, dixo aquel rapaz, falando en profecía. Que parecido é o mundo ao patio dun penal nunha mañá na que o sol foi quen de rachar os fiaños dunha brétema que se mete coma unha mala nabiña na alma. Quen puidese ser garza real! “Reorientarse. Reencontrar o río. Liberarse da mole de cemento”. A min tamén se me humedecen os ollos cando vexo á garza real remontar o voo da liberdade. Voar cara ao infinito!