Agora chámase cordial

Harmónico chamábase antes, haberá vinte anos,
nos tempos do tripartito -lembras, Xaquín?
Agora chámase cordial, é dicir,
"que conforta o corazón",
seica enfermo, da lingua castelá;
ou ben, "que sae do corazón" ou real gana
de só falar e escoitar falar castelán;
ou tamén "afectuoso, agarimoso, amistoso"
coa lingua castelá e os seu falantes,
perdoándolles a vida como moito aos derradeiros
falantes dese galego palurdo e aldeán
-non aprenderon máis os pobres, que se lle vai facer,
e realmente non hai dereito a alpurnalos porque,
o que máis e o que menos, case todos/as temos entre eles
un avó, un tío, un caseiro, unha ama de cría a quen quixemos tanto,
mais ao cabo, sexamos francos, todos con certificado de caducidade
coma o carro de bois e o arado de pau-;
ou tamén "franco, verdadeiro, sincero"
coa franqueza de quen lle canta ao luceiro matutino
a verdade de que linguas coma a galega están chamadas a morrer
e faríalles Deus mil favores se as levar canto antes mellor,
fin para o que ningún receo amosan en colaborar,
porque morto o can acabouse a rabia, é dicir, remata
a maldita imposición da lingua galega aos benfalantes,
atranco para o desenvolvemento da razón, a ciencia,
a humanización, a xustiza, a irmandade universal e, se me apuras,
a paz escatolóxica e o reino dos ceos.


EIS O BILINGÜISMO HARMÓNICO

XAQUÍN CAMPO FREIRE

Como me semella vostede, Señor Presidente da Xunta, aquel home da xanela da Empresa Ribadeo en Lugo.

Un neno orfo ten que aprender prematuramente a facer de home e asumir responsabilidades de adulto que lle exceden.
Tería eu daquela uns dez anos escasos, ―1947―, e xa había tres que finara a nosa naiciña. Pola enfermidade que seguía habendo na casa, o noso pai non podía ausentarse e mandoume a min facer unha xestión a Lugo. Todo foi ben, porque hai xente moi boa no mundo que se doe dos picariños cando intúen neles a necesidade. No meu caso era ben patente, pois cando me preguntaron porque non arranxaba eses asuntos o meu pai, non houbo máis que facilidades cando dei explicacións.
O problema xurdiu ao ir pillar o billete de volta na xanela da Empresa Ribadeo. Alí estaba aquel home da convivencia harmónica de linguas. O diálogo foi así:

― ¿Que deseas?
― Por favor, un billete para O Alto de Roca na liña que vai á Coruña ás cinco da tarde.
― Oye, muchachito, eso no existe en el mapa y además se dice “El Alto de Roca”. No te das cuenta que estás en una ventanilla de una Administración. Tienes que aprender a hablar bien.
A verdade é que non mo dixo enfadado. Non.

Eu non sei se está ben xurar, porque cando se xura sempre é cara para arriba, para gardar fidelidade ao poderoso. Cara abaixo, non importa. Pois eu aquel día xurei cara dentro por partida dupla:
1º. Non sei se Roca estaba ou non no mapa daquel señor. Pero si que existía no territorio da Galiza. 2º. Que meu pai e miña nai me aprendera a dicir: “O Alto de Roca”. E eles non nos falaban mal.

Non sei se está ben, pero eu hoxe volvo facer un dúplice xuramento: 1º. Que non minto no relato do sucedido. 2º. Que desde aquel día eu souben que era Xaquín, fillo de Xaquín de Roca, que me querían moito e eu tiña fachenda deles.

O que xa non me atrevo a xurar é se aquilo foi bilingüismo harmónico, con permiso do Excmo. Sr. Núñez Feijoo, o Presidente, que coma aquel home tamén ten unha xanela grande, inmensa, na Administración.

Tampouco podería xurar se este relato terá o “placet” desa preciosidade aromatizante, Dona Rosa Díez.
Porque bilingüe, bilingüe, só somos os de abaixo. O débil, o pobre, o pobo non ten dereitos. Só obrigas. O de arriba escolle, impera e fai saber. E que Deus nos libre das súas iras.

Síntome outra vez orfo de nai. Non podo falar no que ela me aprendeu. Síntoo ben. Paradoxos da vida: Estraños na propia terra.

Sempre seu, Xaquinderoca. De nada.